Prawa i obowiązki komorników reguluje ustawa z dnia 22 marca 2018 o komornikach sądowych. Komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.
Komornik pozostaje pod nadzorem sądu rejonowego przy którym działa – jest to tzw. rewir komorniczy. Ponadto, komornik pełni rolę organu władzy publicznej w zakresie wykonywanych czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym – osobiście bądź przy pomocy asesora komorniczego, któremu niektóre czynności komornik może zlecić.
Komornikom powierza się następujące zadania:
- wykonywanie orzeczeń sądowych,
- przeprowadzanie licytacji, a także sprawowanie urzędowego nadzoru na dobrowolnymi publicznymi licytacjami, jednak wyłącznie na wniosek organizatora licytacji,
- wykonywanie innych niż orzeczenia sądowe tytułów wykonawczych oraz tytułów egzekucyjnych,
- wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu środka dowodowego oraz postanowień, nakazujących wydanie środka dowodowego w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej,
- wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu spadku lub sporządzanie spisu inwentarza,
- poszukiwanie majątku i źródeł dochodów dłużnika na zlecenie wierzyciela.
Ponadto, w wyniku niedawnej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, na zlecenie sądu albo wniosek powoda, komornik osobiście doręcza bezpośrednio adresatowi zawiadomienia sądowe, pisma procesowe, obwieszczenia oraz inne dokumenty sądowe, zawsze za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty, albo stwierdza, że adresat pod podanym adresem nie zamieszkuje.
Protokół stanu faktycznego
Komornik sporządza również tzw. protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia. Protokół ten jest zapisem jego naocznych spostrzeżeń poczynionych w toku osobistych oględzin, np. nieruchomości należącej do rzekomego dłużnika. W toku osobistych oględzin nie wolno komornikowi stosować środków przymusu ani przełamywać oporu osób uczestniczących w czynnościach. Jeśli w toku prowadzenia czynności egzekucyjnych dojdzie do stawiania oporu, co uniemożliwi lub utrudni komornikowi wykonywanie swoich obowiązków, może on poprosić o pomoc policję.
Odmowa podjęcia czynności przez komornika
Co ciekawe, komornik wybrany przez wierzyciela ma prawo do odmowy podjęcia czynności, na przykład odmowy wszczęcia egzekucji, jeżeli spełniony został przynajmniej jeden z poniższych warunków:
- w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji zaległość przekracza 6 miesięcy (nie dotyczy sytuacji, gdy łączna liczba wszystkich spraw, jakie wpłynęły do kancelarii w roku poprzednim, nie przekroczyła 1000), przy czym zaległość należy rozumieć jako iloraz liczby spraw niezałatwionych w poprzednim półroczu i średniego miesięcznego wpływu spraw w poprzednim półroczu.
- wpływ wszystkich spraw u danego komornika w danym roku przekroczył 2500, a skuteczność w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji w roku poprzednim nie przekroczyła 35%;
- wpływ wszystkich spraw u danego komornika w danym roku przekroczył 5000.
Komornik, wykonując czynności, ma prawo legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości.
Na podstawie otrzymanego oryginału tytułu wykonawczego (orzeczenie sądu wraz z klauzulą wykonalności), komornik ma prawo do zajęcia składników majątkowych dłużnika t. j.: wynagrodzenia, renty, emerytury, rachunków bankowych, wierzytelności i innych praw majątkowych, zajęcia dochodów z innych tytułów, a także zajęcia i sprzedaży ruchomości bądź nieruchomości należących do dłużnika.
Co ważne, komornik ma prawo do zajęcia 3/5 wynagrodzenia na zaspokojenie roszczeń mających charakter roszczeń alimentacyjnych, a także zajęcia połowy wynagrodzenia na zaspokojenie innych roszczeń. Natomiast jeśli dłużnik pozostaje zatrudniony na postawie umowy cywilnoprawnej niebędącej umową o pracę, komornik ma prawo do zajęcia całego wynagrodzenia.
Jeśli chodzi o potrącenia z renty bądź emerytury – miesięcznie komornik może potrącić z emerytury bądź renty dłużnika 60% świadczenia netto przy zaspokajaniu roszczeń alimentacyjnych, bądź 25% świadczeń brutto przy potrącaniu należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Potrącenia dokonywane są już po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne lub zaliczki na podatek dochodowy.
Należności wyegzekwowane z rachunku bankowego, uzyskane w wyniku pierwszej wpłaty dokonanej przez dłużnika zajętej wierzytelności, komornik przekazuje wierzycielowi nie wcześniej niż w 7 dniu i nie później niż w 14 dniu od dnia ich otrzymania.
apl. adw. Karolina Pawnik
adw. Daniel Bieszczad
