Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
W przypadku, w którym rodzic nie wypełnia w sposób dobrowolny powyżej wskazanego obowiązku, tj. nie zaspokaja usprawiedliwionych potrzeb swojego dziecka, małoletniemu (reprezentowanemu wówczas przez przedstawiciela ustawowego, najczęściej w osobie drugiego rodzica) przysługuje roszczenie o alimenty.
Przepisy prawa oprócz obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka przewidują również obowiązek alimentacyjny wobec m.in. byłego małżonka.
Roszczenie o świadczenie alimentacyjne, jak każde roszczenie pieniężne ulega przedawnieniu.
Kiedy dług alimentacyjny ulega przedawnieniu?
Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech. Powyższe oznacza, że przed sądem możemy dochodzić zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego za okres 3 lat wstecz. Roszczenia o pozostały okres uległy bowiem przedawnieniu i podniesienie tego zarzutu w postępowaniu sądowym przez stronę przeciwną uniemożliwi zasądzenie na naszą rzecz świadczenia obejmującego okres przekraczający 3 lata od wytoczenia powództwa.
Trzeba jednak pamiętać, że powyższa zasada dotyczy zaległości wobec osób dorosłych (np. małżonka, pełnoletnich dzieci), a doznaje pewnego wyjątku w stosunku do niepełnoletnich uprawnionych.
Dług alimentacyjny a pełnoletność?
Bieg terminu przedawnienia nie może rozpocząć się bowiem w czasie trwania władzy rodzicielskiej. Oznacza to w praktyce, że dzieci mogą domagać się wszelkich zaległych alimentów aż do ukończenia 21 roku życia (przez okres 3 lat od dnia osiągnięcia pełnoletności). Konsekwencją powyższego jest to, że pełnoletnie dziecko może pozwać rodzica o zaległe alimenty bez względu na to, za jaki okres powstało zadłużenie.
Jak natomiast wygląda sytuacja, gdy sąd orzekł już wyrokiem obowiązek alimentacyjny, co do wskazanej w wyroku kwoty albo zawarliśmy ugodę sądową a zobowiązany do alimentów tego wyroku lub ugody nie wykonuje, tj. nie płaci alimentów?
Czy powstały wskutek tego dług alimentacyjny również ulega przedawnieniu?
Odpowiedź na powyższe pytanie jest twierdząca. Przedawnieniu podlegają także zasądzone alimenty (dług alimentacyjny), które z różnych przyczyn nie były egzekwowane.
Stwierdzone prawomocnym wyrokiem roszczenia alimentacyjne obejmują świadczenia okresowe i ulegają przedawnieniu trzyletniemu co oznacza, że można egzekwować alimenty zasądzone prawomocnym orzeczeniem tylko za okres lat trzech, licząc wstecz od wszczęcia egzekucji.
Termin przedawnienia długu alimentacyjnego wynosi 3 lata i biegnie z osobna dla każdej raty.
Każda miesięczna rata określona w wyroku lub ugodzie ma wskazany tam również termin płatności (najczęściej określony jako dany dzień miesiąca), który bezpośrednio przekłada się także na bieg terminu przedawnienia. Dług alimentacyjny przedawnia się zatem stopniowo, licząc od najstarszej zaległości miesięcznej.
Skutkiem przedawnienia długu alimentacyjnego jest to, że wierzyciel nie może już wyegzekwować świadczenia. Nie oznacza to jednak, że zobowiązanie całkowicie wygasa. W takiej sytuacji zadłużenie przekształca się w tak zwane zobowiązanie naturalne i nadal wywołuje negatywne konsekwencje. Wówczas długu alimentacyjnego nie można egzekwować, ale posiadanie niespłaconego zobowiązania może skutkować np. wpisem do rejestru dłużników oraz trudnościami w zaciąganiu kredytów lub pożyczek.
Należy także pamiętać, że bieg terminu przedawnienia roszczenia alimentacyjnego, w tym także roszczenia stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu (długu alimentacyjnego) ulega przerwaniu przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, taką jak np. złożenie pozwu w sądzie, złożenie wniosku do sądu o zawezwanie do próby ugodowej, złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika.
Samo złożenie przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji komorniczej doprowadzi do tego, że 3 letni termin przedawnienia rozpocznie biec na nowo.
Jeśli komornik nie będzie w stanie wyegzekwować należnej kwoty i zakończy postępowanie z uwagi na jego bezskuteczność, trzyletni okres przedawnienia będzie liczony od nowa, a wierzyciel na rzecz którego zasądzono alimenty, w każdej chwili może złożyć wniosek o ponowne wszczęcie egzekucji długu alimentacyjnego.
adwokat Magdalena Smędzik
adwokat Grzegorz Górecki