Uzyskując dofinansowanie w postaci kredytu bankowego liczyć należy się nie tylko z niewątpliwą korzyścią w postaci otrzymania środków pieniężnych, ale przede wszystkim z szeregiem zobowiązań, wśród których na pierwszy plan wysuwa się konieczność zwrotu pożyczonej kwoty powiększonej o odsetki, marżę i inne należności banku.
Często jednak terminowa spłata zobowiązania może stać się wyjątkowo uciążliwa lub nawet niewykonalna. Twierdzenie to zachowuje szczególną aktualność wobec trudnej sytuacji finansowej zarówno wielu przedsiębiorców, jak i konsumentów, wywołanej epidemią COVID-19.
Kołem ratunkowym okazać się może umorzenie kredytu bankowego. Jednak już na tym etapie podkreślić trzeba, iż jest to procedura trudna i w przeważającej części uzależniona od dobrej woli banku.
W jakiej sytuacji bank może zdecydować się na umorzenie kredytu?
Bank, jak każdy przedsiębiorca, szacuje zysk i ryzyko. Oceniając wniosek o umorzenie kredytu musi on więc dojść do przeświadczenia, że wyjście to jest dla niego opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia.
Dopiero więc w momencie, w którym bank stwierdzi, iż koszty egzekucji przekroczą spodziewaną wartość odzyskanego świadczenia, wniosek o umorzenie kredytu bankowego może przynieść pozytywny skutek. Również w takiej sytuacji liczyć się jednak trzeba z możliwością, że wybrana zostanie inna opcja, na przykład sprzedaż wierzytelności do firmy windykacyjnej.
Jakie czynniki wypłynąć mogą na umorzenie kredyt bankowego?
Tytułem przykładu wymienić należy:
– długotrwałą chorobę lub utratę zdolności do zarobkowania,
– śmierć jednego z kredytobiorców (na przykład małżonka),
– utratę majątku wskutek wystąpienia siły wyższej – pożaru, powodzi lub innej klęski żywiołowej.
Istotne jest, by trudności nie miały charakteru przejściowego, jak chociażby utrata pracy.
W przypadku wystąpienia mniej poważnych okoliczności, nie wskazujących jednak na rychłą zmianę (na przykład utrata większej części majątku w wyniku nieudanej inwestycji), wartym rozważenia krokiem jest podjęcie starań o częściowe umorzenie kredytu bankowego. Paradoksalnie takie rozwiązanie może być korzystne dla banku – niższe zobowiązanie oznacza niższe raty, niższe raty z kolei – bardziej prawdopodobne uregulowanie długu.
Umorzenie kredytu studenckiego
Szczególną grupę kredytobiorców stanowią beneficjenci kredytów studenckich, którzy mają znacznie większą szansę na umorzenie swojego zobowiązania. Przede wszystkim kwestię tę regulują przepisy powszechnie obowiązujące (Ustawa o szkolnictwie wyższym i nauce) – instytucja kredytująca pozbawiona jest więc pełnej swobody decyzyjnej, odmiennie niż w przypadku klasycznych kredytów bankowych.
Kredyt studencki może być częściowo umorzony w przypadku wyróżniającego ukończenia studiów lub przy wystąpieniu szczególnej sytuacji życiowej, w całości zaś – w przypadku trwałej utraty zdolności do spłaty zobowiązania, braku prawnych możliwości dochodzenia roszczeń od kredytobiorcy lub jego śmierci.
Sądowe umorzenie kredytu bankowego – upadłość konsumencka
Upadłość konsumencka to stale zyskujący popularność środek do oddłużenia osób, które utraciły możliwość regulowania zobowiązań nie z własnej winy, przy jednoczesnym uwzględnieniu interesów wierzycieli.
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia przez sąd stosownego wniosku, może on bądź to umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli, bądź to ustalić tego typu plan i umorzyć zobowiązania dopiero po jego wykonaniu. Co oczywiste, umorzenie może objąć także wierzytelności przysługujące bankowi z tytułu udzielonego kredytu.
Umorzenie kredytu bankowego – konsekwencje podatkowe
Warto zwrócić uwagę, że chociaż w wyniku umorzenia kredytu bankowego kredytobiorca faktycznie nie otrzymuje żadnych środków, w ocenie organów skarbowych stanowi ono źródło przychodu. Optyka ta opiera się na założeniu, że skoro kredytobiorca dostał od banku pieniądze, których następnie nie musi zwracać, to staje się on wzbogacony.
W praktyce oznacza to, że umorzenie kredytu bankowego powinno znaleźć się w rocznym zeznaniu podatkowym jako źródło przychodu.
Reasumując, jeśli mamy problem z terminowym regulowaniem rat kredytu, a dotknęła nas nadzwyczajna sytuacja życiowa, warto rozważyć zwrócenie się do banku z wnioskiem o umorzenie zobowiązania w całości lub w części. Pomimo faktu, że rozwiązanie to uzależnione jest zazwyczaj od dobrej woli banku, w razie pozytywnego rozstrzygnięcia pozwoli uwolnić się z opresji związanych z przymusową egzekucją długu.
aplikant adwokacki Jakub Hajduk
adwokat Grzegorz Górecki