Dyrektywa Omnibus, to dyrektywa wprowadzająca daleko idące zmiany regulacji stosunków przedsiębiorców i konsumentów w zakresie e-commerce oraz w sklepach stacjonarnych, poprzez przyznanie konsumentom dodatkowej ochrony przed nieuczciwymi praktykami sprzedających.
Wejście w życie nowych przepisów
Przepisy unijne zakładały implementację i wdrożenie nowych regulacji do 28 maja 2022 r., który to termin nie został dotrzymany, w związku z czym opadły emocje i zainteresowanie dostosowaniem przedsiębiorców do nowych zasad. Jednak czy słusznie?
Projekt zmiany ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw wdrażający Dyrektywę Omnibus został skierowany do Sejmu ze znacznym opóźnieniem, bo dopiero w dniu 26 czerwca 2022 r. Oczywistym było więc, że Polska nie dotrzyma terminów wskazanych na implementację nowych zapisów, a szum medialny wokół restrykcyjnych nowych regulacji i wysokich kar pieniężnych opadł.
Co prawda zasadą w odniesieniu do dyrektyw jest brak ich bezpośredniego skutku, co oznacza, że do momentu wejścia w życie ustawy implementującej Dyrektywę Omnibus, nie jest możliwe wyciąganie konsekwencji w stosunku do przedsiębiorców za niestosowanie nowych regulacji oraz nakładanie kar pieniężnych. Oczywiście nie ma to zastosowania w stosunku do przedsiębiorców, którzy kierują swoją ofertę do konsumentów w innych krajach członkowskich – gdzie wewnętrzne przepisy implementujące Dyrektywę Omnibus mogły zostać wdrożone (np. Węgry). W takim przypadku przedsiębiorca ma obowiązek dostosowania swojej działalności do wymogów danego państwa członkowskiego.
W zakresie polskiego rynku e-commerce również warto, aby przedsiębiorcy zaczęli przygotowywać się na nadchodzące zmiany, gdyż projekt zmiany ustaw w lipcu 2022 r. został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu, który może się nim zająć już podczas kolejnych obrad we wrześniu 2022 r. Co dla polskich konsumentów i przedsiębiorców oznacza wprowadzenie do porządku prawnego tzw. Dyrektywy Omnibus?
Najważniejsze zmiany dla e-commerce
- Obowiązek informacyjny o wcześniejszej cenie w przypadku obniżenia ceny – ma na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom polegającym na sztucznym podwyższeniu ceny przed jej obniżeniem. Powodowało to oczywiste wprowadzenie w błąd klienta, który nierzadko w ten sposób nabywał towary za cenę taką samą, lub nawet wyższą niż pierwotna cena przed „obniżką”. Takie działanie, choć nieuczciwe, nie było sprzeczne z prawem.
Po zmianie przepisów przy towarze będzie musiała pojawić się informacja o (1) aktualnej cenie, (2) najniższej możliwej cenie towaru bądź usługi oraz (3) historii cen z ostatnich 30 dni przed obniżką.
- Sprzedawca musi sprawdzić wiarygodność opinii, poprzez ustalenie, czy recenzje rzeczywiście pochodzą od konsumentów, którzy faktycznie zakupili/użyli opiniowane produkty/usługi.
W tym zakresie na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek informacyjny w zakresie wskazania, czy i w jaki sposób potwierdza, że opinie pochodzą od konsumentów, którzy korzystali z produktu/usługi lub go zakupili.
- Sprzedawca musi ustalić i podać, czy osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe za pośrednictwem internetowej platformy handlowej jest przedsiębiorcą czy nie. Jeżeli osoba trzecia nie jest przedsiębiorcą, istnieje obowiązek poinformowania, że do umowy nie mają zastosowania prawa konsumenta wprowadzone na podstawie Dyrektywy Omnibus oraz nie mają zastosowania przepisy ochrony konsumentów, jak np. prawo odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od daty otrzymania towaru. Informacja będzie udzielana na podstawie oświadczenia sprzedającego, a nieudzielenie jej będzie uznawane za nieuczciwą praktykę handlową.
- Przedsiębiorca będzie mieć obowiązek poinformowania, czy cena towaru jest spersonalizowana na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji i profilowania.
Przedsiębiorcy będą zobowiązani do dostosowania swoich regulaminów sklepów internetowych, ofert i informacji dostępnych w sklepach internetowych do ww. regulacji. Ustawa wymaga, aby konsumenci byli odpowiednio i przejrzyście informowani o przysługujących im prawach i sposobie ich realizacji na każdym etapie dokonywania zakupu, a także przed jego dokonaniem (dotyczy to w szczególności takich informacji, jak prawo do odstąpienia od umowy).
Nie tylko e-commerce
Zmiany prowadzone na podstawie Dyrektywy Omnibus, choć najbardziej dotkliwe dla branży e-commerce, mają dotyczyć w odpowiednim zakresie również sklepów stacjonarnych. Projekt ustawy proponuje także objęcie ochroną konsumentów także umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa. Sprzedaż dokonywana np. na pokazach, wycieczkach czy w trakcie nieumówionych wizyt w domu konsumenta, która często przyjmuje bardzo agresywne formy i wiąże się z natychmiastowym obowiązkiem zapłaty (często wygórowanej) ceny, które to oferty sprzedaży kierowane są zazwyczaj do osób starszych. Regulacja będzie chronić często nieświadomych konsumentów przed szybkim i nieprzemyślanym zawarciem umowy, poprzez uznanie takiej umowy za niewywołującą skutków prawnych.
Sankcje
Wejście w życie nowych przepisów budzi duże zainteresowanie, z uwagi na wysokie kary administracyjne, jakie mogą być nałożone na przedsiębiorców niestosujących się do nowych regulacji – niewykonanie obowiązków informacyjnych ma skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę kary pieniężnej do wysokości 20.000 zł przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej, a niewłaściwe prezentowanie cen może skutkować naruszeniem przez przedsiębiorcę zbiorowych interesów konsumentów, co może spowodować nałożenie przez Prezesa UOKIK kary pieniężnej w wysokości nawet do 10% obrotu przedsiębiorcy.
adw. Agnieszka Wolińska
adw. Daniel Bieszczad
