Pandemia COVID-19 oraz stanowiące jej następstwo ograniczenia w życiu codziennym i zawodowym obywateli przekładają się także na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Wprowadzone zostały zatem rozwiązania mające na celu zapewnienie prawidłowego toku postępowań sądowych.
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg terminów procesowych i sądowych w:
- postępowaniach sądowych i sądowoadministracyjnych;
- postępowaniach egzekucyjnych;
- postępowaniach karnych i karnych skarbowych;
- postępowaniach w sprawach o wykroczenia;
- postępowaniach administracyjnych;
- postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie Ordynacji podatkowej;
- kontrolach celno-skarbowych;
- postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy o grach hazardowych;
- innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw;
nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.
Co to oznacza w praktyce?
Wybuch pandemii koronawirusa, oprócz zagrożenia dla zdrowia publicznego oraz ogólnoświatowej gospodarki, ma bezpośredni wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym na toczące się postępowania sądowe.
Przepisy prawa cywilnego przewidują określone terminy na podjęcie czynności procesowych (w obrębie aktualnie toczących się postępowań) oraz terminy materialnoprawne. Szczególnie istotnym jest bieg terminów przedawnienia, po upływie których pozwany (dłużnik) ma możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia poprzez podniesienie zarzut upływu terminu przedawnienia.
Z uwagi na zaistniałą sytuację, która niewątpliwie ogranicza dostęp do sądów, zdecydowano się na wprowadzenie nadzwyczajnych rozwiązań prawnych, tj. zawieszenia biegu terminów procesowych. Jako niewłaściwe należy zakwalifikować pominięcie w finalnym projekcie ustawy przepisu dotyczącego zawieszenia terminów o charakterze materialnoprawnym, takich jak przedawnienie roszczenia.
Bieg terminu przedawnienia roszczenia nie ulega zatem zawieszeniu z mocy prawa, na okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii. Jeżeli zatem przysługuje nam roszczenie o zapłatę (np. zaległych faktur bądź odszkodowania za niewykonanie umowy) bieg terminu przedawnienia roszczenia nadal biegnie, a jego upływ spowoduje, że w przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia przez przeciwnika procesowego nie będziemy mogli poszukiwać ochrony prawnej przed sądem.
Należy jednak wskazać, że – niezależnie od nowych regulacji – przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zawieszenie biegu terminu przedawnienia wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić ich przed sądem przez czas trwania przeszkody. Wybuch ogólnoświatowej pandemii COVID-19 stanowić może siłę wyższą, czyli zdarzenie o przyczynach naturalnych, od nikogo niezależne i niemożliwe do przewidzenia. Nie można tracić z pola widzenia, sądy w całym kraju, pomimo braku rozpraw i posiedzeń z udziałem stron, podejmują czynności procesowe oraz przyjmują nowe sprawy do rozpoznania, rejestrując ich wpływ.
Powyższe oznacza, że dochodzenie swoich roszczeń przed sądem, pomimo ograniczeń i utrudnień jest możliwe, a zatem powoływanie się przez stronę na zawieszenie biegu terminu przedawnienia z powodu siły wyższej może nie znaleźć aprobaty w sądzie. Jeżeli zatem termin przedawnienia roszczenia upłynąłby w okresie epidemii koronawirusa, sprawę należy skierować do sądu, nie czekając na poprawę sytuacji. W innym wypadku narażamy się na zarzut przedawnienia naszego roszczenia i oddalenie powództwa.
Magdalena Smędzik
aplikantka adwokacka
Edyta Kuś
aplikantka adwokacka
Grzegorz Górecki
wspólnik, adwokat
gorecki@bgka.pl
Potrzebujesz pomocy w zwiazku z COVID-19?
Napisz: koronawirus@bgka.pl
