W następstwie pandemii COVID-19 dochody wielu osób zmniejszyły się. Spora część pracowników straciła pracę, a osoby prowadzące działalność gospodarczą zmuszone były ją zawiesić lub znacznie ograniczyć jej rozmiary. Konsekwencją powyższego jest brak możliwości regulowania przez wiele osób swoich zobowiązań pieniężnych, w tym alimentów. W niniejszym artykule wyjaśniamy czy z powodu epidemii koronawirusa można domagać się obniżenia alimentów.
Należy pamiętać, że samo wystąpienie epidemii COVID-19 nie uprawnia do zaniechania terminowego płacenia alimentów, które były ustalone ugodą lub wyrokiem sądu. Osoba uprawniona do alimentów może w takiej sytuacji złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, celem uzyskania należnych jej środków finansowych. Obowiązek alimentacyjny nie ulega bowiem zmniejszeniu z mocy prawa w przypadku wystąpienia okoliczności nadzwyczajnych.
Uchylanie się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego przez okres co najmniej 3 miesięcy może łączyć się z odpowiedzialnością karną. W przypadku zaniechania płacenia alimentów z powodu utraty środków finansowych wskutek epidemii koronawirusa nie musimy jednak obawiać się tej odpowiedzialności, ponieważ penalizowane jest jedynie zawinione niepłacenie alimentów. O zawinionym niepłaceniu alimentów możemy natomiast mówić wtedy, kiedy osoba zobowiązana ma faktyczne możliwości uiszczania alimentów, lecz decyduje się tego nie robić.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu, a zatem usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Powyższe oznacza, że zmiany (a więc obniżenia lub podwyższenia) alimentów można domagać się, jeżeli w trakcie trwania obowiązku alimentacyjnego dojdzie do zmiany możliwości finansowych zobowiązanego lub do zmiany potrzeb uprawnionego. Wymagane jest zatem porównanie stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty (w dacie ustalenia wysokości alimentów) ze stanem istniejącym w aktualnym momencie.
Jeżeli z powodu epidemii doszło do zmniejszenia się dochodów lub zwiększenia się koniecznych wydatków zobowiązanego, może on żądać stosownego zmniejszenia alimentów. Zmniejszenia alimentów można żądać także w wypadku zwiększenia się liczby osób pozostających na utrzymaniu zobowiązanego (np. w sytuacji, w której partner zobowiązanego straci pracę z powodu koronawirusa). Należy przy tym pamiętać, że nie każda zmiana w życiu zobowiązanego będzie podstawą do zmiany orzeczenia alimentacyjnego, szczególnie jeżeli nie ma ona charakteru trwałego, zasadniczego.
Zobowiązany może również żądać uchylenia alimentów, przy czym podstawą takiego zadania może być jedynie zmiana stosunków polegająca na całkowitym ustaniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Z sytuacją taką nie będziemy mieć co do zasady do czynienia w wypadku utraty pracy z uwagi na epidemię.
Edyta Kuś
aplikantka adwokacka
Daniel Bieszczad
wspólnik, adwokat
bieszczad@bgka.pl
Potrzebujesz pomocy w zwiazku z COVID-19?
Napisz: koronawirus@bgka.pl
